Διαγωνισμός εκπαιδευτικών ΑΣΕΠ: Η γκιλοτίνα στήνεται κάθε δύο χρόνια

Όσοι δώσαμε πριν λίγες μέρες στον διαγωνισμό του ΑΣΕΠ για τους εκπαιδευτικούς ταλαιπωρηθήκαμε, και για κάποιους ήταν μια πολύ τραυματική εμπειρία. Όλοι έχουμε φίλους ή έχουμε ακούσει ιστορίες για ανθρώπους που κατέρρευσαν προσπαθώντας να βγάλουν την ύλη, να συνδυάσουν δουλειά και εντατικό διάβασμα, ή απλά πιέστηκαν πολύ ψυχολογικά. Προσφέρει τουλάχιστον τίποτα αυτός ο πανάκριβος διαγωνισμός; Έχει λόγο ύπαρξης;
Το 1998 το βασικό επιχείρημα για την κατάργηση της επετηρίδας ήταν ότι είναι αναξιοκρατική, ενώ ο διαγωνισμός των εκπαιδευτικών θα προωθήσει την αξιοκρατία. Η επιτυχία στον ΑΣΕΠ σημαίνει ότι είναι κανείς άξιος εκπαιδευτικός, πιο άξιος απ’ όσους απέτυχαν; Όσοι είμασταν το 1998 αντίθετοι στην κατάργηση της επετηρίδας είχαμε καταθέσει πλήθος επιχειρημάτων για το ότι ένας διαγωνισμός δεν είναι ικανός να κρίνει κάτι τέτοιο. Σήμερα, μετά και τον πέμπτο διαγωνισμό, μπορούμε και οφείλουμε να κάνουμε πια μιαν αποτίμηση του ΑΣΕΠ, και μια κριτική που να είναι συγκεκριμένη.

Παπαγαλία
Η δικιά μας εμπειρία, ως φιλόλογων, είναι ότι ο ΑΣΕΠ μας αξιολογεί για πράγματα που δεν έχουν πολλή σχέση ούτε με την επιστημονική μας επάρκεια ούτε με τις παιδαγωγικές μας ικανότητες. Ας δούμε τα θέματα των φετινών εξετάσεων: δεν καταλαβαίνουμε γιατί είναι καλύτερος φιλόλογος αυτός που ξέρει «Σε ποιο έργο του Βιζυηνού είναι ήρωας ο Πασχάλης», από ποιον συγγραφέα «δανείζεται ο Καβάφης την φράση Che fece… il gran rifiuto», ποιος έγραψε την ποιητική συλλογή Σατιρικά Γυμνάσματα, ποιοι έστησαν μνημείο των πεσόντων στη Χαιρώνεια, σε ποιανής πόλης τον καθεδρικό ναό κηρύχτηκε για τελευταία φορά η ένωση των εκκλησιών, ποιοι κατείχαν τη Θεσσαλονίκη το 1430 πριν πέσει στους Τούρκους. Πρόκειται πραγματικά για μνημεία της άχρηστης γνώσης που αναγκαστήκαμε να αποστηθίσουμε, κατάλληλης για παπαγάλους –και μάλιστα 15χρονους παπαγάλους και όχι για την κουρασμένη μνήμη τριαντάρηδων και βάλε. Οι πληροφορίες που υπάρχουν πχ για τη λογοτεχνία είναι άπειρες, και είναι αδύνατο να τις ξέρει κανείς όλες: το θέμα είναι να ξέρεις να τις ψάξεις ως επιστήμονας, και ως εκπαιδευτικός να μάθεις τους μαθητές να κάνουν το ίδιο.
Η ύλη έτσι κι αλλιώς ήταν τεράστια, αλλά κι αυτή δεν θεωρήθηκε επαρκής από τους εξεταστές: αποφάσισαν ότι είμαστε υποχρεωμένοι να ξέρουμε απέξω όλη την ελληνική ποίηση. Μας ζητήθηκε να προσδιορίσουμε από 4 στίχους ποιος είναι του Ελύτη: ακόμα κι αν ήταν εύκολο, ήταν όμως εκτός ύλης...

Υποκρισία
Αν τα βάλουμε κάτω, ο διαγωνισμός αυτός είναι εντελώς υποκριτικός. Ας δούμε κάποια παραδείγματα από τα παιδαγωγικά που δώσαμε. Στην προκήρυξη του διαγωνισμού ζητούνταν «εναλλακτικές» παιδαγωγικές θεωρίες/μέθοδοι, που κατά κανόνα βασίζονται στη συνεργασία (όπως η ομαδοσυνεργατική, όπου δεν πρέπει να βάζουμε τις ομάδες να ανταγωνίζονται η μία την άλλη) . τι άλλο όμως κάνει ο διαγωνισμός από το να βάζει τους υποψήφιους να ανταγωνίζονται μεταξύ τους; Και τι αξίες τους καλλιεργεί έτσι; Δεν θα τις εφαρμόσουν μετά στο σχολείο;
Μια από τις ερωτήσεις που έπεσαν αναφερόταν στην ανάγκη να μαθαίνουμε στα παιδιά να επιλέγουν τις πιο χρήσιμες γνώσεις απ’ αυτές που κυκλοφορούν, σ’ έναν κόσμο με όλο και περισσότερες διαθέσιμες πληροφορίες κλπ . όμως μας αναγκάζουν να αποστηθίζουμε πράγματα εντελώς άχρηστα, πληροφορίες που όταν παραστεί ανάγκη μπορεί κανείς να εντοπίσει πολύ εύκολα.
Μας έβαλαν ερωτήσεις για το πώς θα αντιμετωπίσουμε κρούσματα ρατσισμού στην τάξη και πώς θα λάβουμε υπόψη στο μάθημα την παρουσία μεταναστόπουλων που δεν γνωρίζουν καλά τα ελληνικά . όλοι μας όμως διαβάσαμε για τον διαγωνισμό σχολικό βιβλίο ιστορίας (ευτυχώς είναι επιλογής και δεν διδάσκεται συνήθως) που περίπου κηρύσσει το μίσος για άλλους βαλκανικούς λαούς.
Υποτίθεται ότι στο σχολείο θα πρέπει να εμφυσήσουμε στα παιδιά πνεύμα ελεύθερου και υπεύθυνου πολίτη –ή πάντως κάτι τέτοια διαβάζει κανείς σε παιδαγωγικές μελέτες και σε επίσημα κείμενα . όμως μας θέλουν δουλοπρεπείς, να δεχόμαστε τα πάντα (πχ μια τεράστια ύλη που διαρκώς αλλάζει και δεν ξέρουμε με ποιον τρόπο θα εξεταστεί) και να σκύβουμε το κεφάλι. Φυσικά και στο σχολείο κάπως έτσι είναι τα πράγματα, οπότε από μια άποψη αυτοί που στήνουν τον ΑΣΕΠ είναι πιο ειλικρινείς...

Δεν μας σέβονται
Πιο σωστά: μας έχουν γραμμένους. Ο τρόπος με τον οποίο θα γίνει η εξέταση δεν ανακοινώνεται από πριν. Αλλιώς όμως διαβάζει κανείς αν πρόκειται να απαντήσει σε ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών και αλλιώς αν πρόκειται να αναπτύξει ένα θέμα. Βγήκε η Ελευθεροτυπία δυο βδομάδες πριν τις εξετάσεις και έγραψε ότι οι φιλόλογοι θα εξεταστούν σε ερωτήσεις ανάπτυξης μόνο, σπέρνοντας τον πανικό σε όλους μας που προετοιμαζόμασταν για ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών βάσει των θεμάτων του προηγούμενου διαγωνισμού. Τελικά αυτό δεν συνέβη, καλώς ή κακώς, το θέμα όμως είναι ότι πραγματικά δεν υπάρχει τίποτα που να μας κατοχυρώνει ότι το διάβασμα που κάνουμε (σε μια συγκεκριμένη κατεύθυνση, με μια συγκεκριμένη λογική) δεν θα πάει στράφι. Είμαστε κυριολεκτικά έρμαια της οποιασδήποτε απόφασης της τελευταίας στιγμής, τελικά: της οποιασδήποτε αυθαιρεσίας.
Για να μην αναφερθούμε στη μόνιμη αγωνία (ιδίως όσων δίνουν και ξαναδίνουν ΑΣΕΠ) του πότε ακριβώς θα γίνει ο διαγωνισμός, πότε θα ανακοινωθεί, αν η ύλη θα είναι η ίδια με του προηγούμενου κλπ (ειδικά για τους φιλόλογους η ύλη αλλάζει κάθε δύο χρόνια –φροντίζουν οι άνθρωποι μην τυχόν και πάθουμε αλτσχάιμερ).
Τέλος: πολλά λέγονται για τη διαφάνεια του διαγωνισμού . θέλουμε να πιστεύουμε ότι δεν είναι βάσιμα. Όμως γιατί να μην μπορούμε να δούμε τα γραπτά μας και τα λάθη μας όταν ανακοινωθούν τα αποτελέσματα; Και γιατί κάποια μεγάλα φροντιστήρια της Αθήνας «πιάνουν» τα θέματα –ή τουλάχιστον μερικές από τις ερωτήσεις;
Ναι, για όποιον δεν το ξέρει, υπάρχουν και φροντιστήρια. Το κράτος με τον ΑΣΕΠ έφτιαξε δεύτερες Πανελλήνιες για τους απόφοιτους των καθηγητικών σχολών, και κάποιοι θησαυρίζουν από αυτό.

Έχουμε εξοργιστεί
Και μας έχει γίνει πια σαφές ότι ο ΑΣΕΠ δεν έχει καμιά σχέση με την αξιοσύνη του καθενός από μας, δεν είναι αυτό που βαθμολογεί . ότι χρησιμεύει απλώς ως «αξιοκρατικό» φύλλο συκής στο τσαλαπάτημα του δικαιώματος στη δουλειά ανθρώπων που βιώνουν (κάποτε ακραία) την εργασιακή ανασφάλεια της εποχής μας . ότι βασικός του στόχος είναι η όρθωση φραγμών και όχι η διασφάλιση της ποιότητας του εκπαιδευτικού έργου . ότι αποτελεί, τέλος, ένα βασίλειο της αυθαιρεσίας, οργανωμένος από έναν μηχανισμό που δε δίνει λόγο σε κανέναν, δεν υπολογίζει στοιχειώδεις ψυχολογικές μας ανάγκες (για τις άλλες δεν τίθεται θέμα) και τελικά λειτουργεί ανεξέλεγκτα επειδή βρίσκεται στο απυρόβλητο, δεν υφίσταται δημόσια κριτική.
Και σκεφτόμαστε κιόλας ότι, αν καταργούνταν ο ΑΣΕΠ, θα περίσσευαν αρκετά χρήματα για να χρηματοδοτήσουν περισσότερους διορισμούς εκπαιδευτικών. Μιλάμε για ένα μικροποσό του ύψους των 4.500.000 ευρώ...
Είμαστε οργισμένοι, αλλά περιοριζόμαστε να τα λέμε όλα αυτά μεταξύ μας, να μουρμουρίζουμε στους φίλους μας και τους συγγενείς μας. Μήπως όμως πρέπει κάποια στιγμή να αφήσουμε την απλή γκρίνια και να δούμε συλλογικά τι μπορούμε να κάνουμε για να σταματήσει (ή έστω να βελτιωθεί) αυτή η κατάσταση;
Ένα πρώτο βήμα μπορεί να είναι η συγκεκριμένη κριτική των όρων με τους οποίους γίνεται ο διαγωνισμός. Ας βρεθούμε μεταξύ μας για να τα βάλουμε κάτω αναλυτικά και να τα μεταφέρουμε εκεί που πρέπει. Ένα απαραίτητο επόμενο βήμα είναι, κατά τη γνώμη μας, να σκεφτούμε με τι μπορεί να αντικατασταθεί. Το μοντέλο της Κύπρου πχ δεν είναι καθόλου κακό: επετηρίδα, και όταν έρθει η σειρά σου κάνεις για 6 μήνες ή 1 χρόνο παιδαγωγικά σεμινάρια –και κυρίως: πρακτικά προσανατολισμένα και όχι μόνο θεωρίες.
Να κάνουμε προτάσεις, να διεκδικήσουμε αιτήματα. Δεν είναι δυνατόν να συνεχίσει να βρίσκεται ο ΑΣΕΠ εκτός δημόσιας κριτικής. Αφορά 72.000 ανθρώπους και τις οικογένειές τους. Ας κάνουμε κάτι. Καταθέστε ιδέες και διαθεσιμότητες, ας γνωριστούμε όσοι ενδιαφερόμαστε να προχωρήσουμε, ας συντονιστούμε. Επικοινωνήστε: nikospotam@yahoo.com.
Μυρσίνη Νταή - Νίκος Ποταμιάνος

Κρητική Επιθεώρηση (Ρέθυμνο), 31 Ιανουαρίου 2007